الْجَمْعُ
فِي اللُّغَةِ الْعَرَبِيَّةِ نَوْعَانِ مِنَ الْجَمْعِ:
- جَمْعٌ يَبْقَى فِيهِ شَكْلُ الْمُفْرَدِ سالِمًا مَعَ زِيَادَةٍ فِي آخِرِهِ (جَمْعُ الْمُذَكَّرِ السَّالِمِ وَجَمْعُ الْمُؤَنَّثِ السَّالِمِ)
- وَجَمْعٌ يَتَغَيَّـرُ (يَتَكَسَّرُ) فِيهِ شَكْلُ الْمُفْرَدِ وَيُسَمَّى جَمْعَ التَّكْسِيرِ.
الصِّيَاغَةُ
- يُصَاغُ جَمْعُ الْمُذَكَّرِ السَّالِمُ بِزِيَادَةِ (ون) أوْ (يـن) فِي آخِرِ الْمُفْرَدِ. مثَالٌ: بَاحِثٌ / بَاحِثُـونَ / بَاحِثِينَ
- يُصَاغُ جَمْعُ الْمُؤَنَّثِ السَّالِمُ بِزِيَادَةِ (ات) فِي آخِرِ الْمُفْرَدِ. مِثَالٌ: عَمَلِيَّةٌ / عَمَلِيَّاتٌ.
- يُصَاغُ جَمْعُ التَّكْسِيرِ بِتَـغْيِيرِ شَكْلِ مُفْرَدِهِ (بِزِيَادَةٍ أَوْ نَقْصٍ فِي الْحُرُوفِ أوْ تَغْيِيرٍ فِي الحَرَكاتِ) مِثَالٌ: عَالِم / عُلَمَاء.
تَنْبِيهٌ
- هُناكَ أسْماءٌ مُذَكَّرَةٌ تُجْمَعُ جَمْعَ مُؤَنَّثٍ سالِمًا، مِثْلَ: جُزَيْء / جُزَيْئَات
- وَأَسْمَاءٌ مُؤَنَّثَةٌ تُجْمَعُ جَمْعَ تَكْسِيرٍ، مِثْلَ: جَائِزَة / جَوائِز
CEMİ
Arapçada iki çeşit cemi vardır :
· Müfredin olduğu kalıp sonuna başka harflerin
ilave edilmesiyle yapılan cemi (Cemi müzekker salim ve cemi müennes salim).
· Müfrette değişiklik meydana gelen cemi ki bu tür cemi teksir olarak isimlendirilir.
Sigası:
· Cemi müzekker salim müfret kelimenin sonuna (ون) ya da (يـن) eklenerek yapılır. Örnek: بَاحِثٌ / بَاحِثُـونَ / بَاحِثِينَ
· Cemi müennes salim müfret kelimenin sonuna (ات)eklenerek
yapılır. Örnek: عَمَلِيَّةٌ / عَمَلِيَّاتٌ.
· Cemi Teksir belirli kurallara göre müfredin değiştirilmesiyle yapılır. (Bu değişiklik harekelerde olabileceği gibi harf ekleyip çıkartmakla da olabilir). Örnek: عَالِم / عُلَمَاء.
Uyarı :
· Müzekker olup da cemi müennes salim olarak cem edilen isimler vardır . Örnek : جُزَيْء / جُزَيْئَات.
· Müennes olup da cemi teksir olarak cem edilen isimler de bulunmaktadır. Örnek : جَائِزَة / جَوائِز.
